درباره ما
رصدخانهی ابوریحان بیرونی دانشگاه شیراز در سال ۱۳۵۵ تاسیس شد تا مرکزی برای پژوهش و آموزش در زمینه‌ی نجوم و اخترفیزیک کشور باشد.
فعالیت‌های رصدخانه در ۴۵ سال گذشته را می‌توان به دو گروه پژوهشی و آموزشی تقسیم کرد. پژوهش‌های رصدخانه را می‌توان به دو گروه مشاهداتی و نظری دسته‌بندی کرد. پژوهش‌های مشاهداتی، معمولا با کمک جمع‌آوری داده ها از طریق ابزارهای رصدی موجود و یا همکاری با تیم‌های بین‌المللی انجام می‌شود. مطالعه‌ی ستارگان متغیر و یا پژوهش‌های فراکهکشانی از جمله‌ی محورهای تحقیقاتی پژوهشگران رصدخانه است. تلسکوپ اصلی ۲۰ اینچ (۵۱ سانتی‌متر) رصدخانه در کنار تلسکوپ های ۱۴، ۱۲، ۱۱ و ۸ اینچی مجهز به دوربین‌های نورسنج تصویربرداری برای رصد ستارگان متغیر هستند.
در بخش نظری، تحقیقات در زمینه های گوناگونی همچون مطالعه‌ی ساختار ستارگان، کیهان شناسی، اخترذره، ستارگان دوتایی، ساختار ستارگان نوترونی، دینامیک ستارگان و تکامل، سیاه‌چاله‌ها، نظریه نسبیت عام و گرانش و انرژی تاریک در حال انجام است.
مقالات علمی بسیاری از طرف پژوهشگران رصدخانهی بیرونی در مجلات بین المللی منتشر شده است. دانشجویان تحصیلات تکمیلی از امکانات رصدخانه برای انجام پژوهش‌های خود در زمینه‌ی اخترفیزیک و کیهان‌شناسی استفاده می‌کنند و فارغ‌التحصیلان آن به طور معمول به موسسات علمی و دانشگاه‌های کشور پیوسته‌اند. رصدخانهی ابوریحان بیرونی شبکه‌ی ارتباطی خوبی با سایر رصدخانه‌های داخلی و خارجی دارد. دانشجویان تحصیلات تکمیلی برخی از دانشگاه های بزرگ ایران از امکانات رصدخانه برای پروژه‌های تحقیقاتی خود استفاده می‌کنند. همچنین رصدخانه بیرونی در زمینه‌ی برگزاری کارگاه‌ها و همایش‌های سالیانه نیز فعال است.
در حال حاضر، با راه‌اندازی مجدد تلسکوپ‌های رصدخانه و تجهیز آنها با ابزارهای علمی، فعالیت‌های مختلف پژوهشی و آموزشی در سطوح مختلف در جریان است و رصدخانه به صورت فعال عمل می‌کند.
تجهیزات:
امکانات رصدی و ابزاری رصدخانهی ابوریحان شامل موارد زیر است:
– تلسکوپ ۲۰ اینچ انعکاسی کاسگرین (ساخت آسترو مکانیکز)
– تسکوپ ۱۴ اینچ انعکاسی اشمیت کاسگرین ( celestron )
– تلسکوپ ۱۲ اینچ انعکاسی اشمیت کاسگرین ( meade )
– تلسکوپ ۱۱ اینچ انعکاسی اشمیت کاسگرین ( celestron )
– تلسکوپ ۸ اینچ انعکاسی کاسگرین ( vixen )
– تلسکوپ ۸ اینچ انعکاسی نیوتونی ( vixen )
– دوربین اشمیت ۸ اینچ (مختص تصویربرداری)
– دو عدد تلسکوپ ۵ اینچ انعکاسی اشمیت کاسگرین ( celestron )
– تلسکوپ ۴.۵ اینچ انعکاسی نیوتونی
– دو عدد نورسنج ( PMTs )
– دو عدد دوربین سی سی دی ( meade and SBIG )
– دو عدد دوربین دی اس آی ( meade )
دانشجویان تحصیلات تکمیلی، همچنین اعضای انجمن نجوم و اخترفی به طور منظم از امکانات رصدخانه برای پروژه های خود استفاده می کنند.
فعالیت های عمومی و ترویج علم
رصدخانه به طور مرتب دارای برنامه‌های بازدید عمومی در طول هفته است. این بازدید معمولا با یک نمایش آموزشی کوتاه شروع شده و به دیدار از قسمت‌های مختلف رصدخانه و در پایان رصد آسمان با تلسکوپ‌های رصدخانه به پایان می‌رسد. همچنین رصدخانه میزبان بازدید‌های مخصوص کارکنان دانشگاه شیراز نیز می‌باشد.
این رصدخانه در برنامه‌های فرهنگی و آموزشی (به ویژه در همکاری با صدا و سیما) نیز فعالیت دارد و در برگزاری برنامه های رصدی برای برخی از پدیده‌های نجومی، با گروه های مختلف فرهنگی – اجتماعی همکاری دارد.
از دیگر برنامه‌های ترویجی رصدخانه، برگزاری کلاس‌های آموزشی نجوم مقدماتی و نجوم رصدی است.
موقعیت:
رصدخانهی ابوریحان بیرونی در پردیس ارم دانشگاه شیراز، بر روی تپه ای در غرب پردیس ارم واقع شده است. ساختمان آن در طول جغرافیایی ۵۲ درجه، ۳۰ دقیقه و ۱۶ ثانیه و عرض جغرافیایی ۲۹درجه، ۳۹ دقیقه و ۱ ثانیه قرار دارد. ارتفاع رصدخانه از سطح دریا، ۱۷۴۰ متر و در کل حدود ۱۸۰متر بالاتر از سطح عمومی شهر شیراز واقع شده است. ساختمان رصدخانه با مساحت کلی حدود ۴۰۰ مترمربع و در سه طبقه، در محوطه‌ای حدود ۵۰۰۰ مترمربع بنا شده است. بنای رصدخانه از بتون مسلح ساخته شده که در مقابل زلزله‌ای با قدرت ۸.۵ ریشتر مقاوم است. طراحی ساختمان رصدخانه از نظر معماری منحصر به فرد و به شکل شش ضلعی ساخته شده است. این رصدخانه شامل اتاق های دفتر، سمینار، مدیر، آزمایشگاه ابزار (لابراتور عکاسی سابق) ، انبار و آبدارخانه است. فاصله ی رصدخانه تا درب ورودی پردیس ارم حدود کیلومتر۳ است.